Katarakt

Katarakt gözdeki şeffaf lensin bulanıklaşmasıdır. Kataraktı olan insanlar için görüş sisli bir camdan bakmak gibidir. Bulanık görüş okumada, özellikle araba kullanırken ve kişilerin yüz mimiklerini görme gibi durumlarda zorluğa sebep olur. 

Genellikle katarakt yavaş bir şekilde ilerler ve ilk zamanlarda görüşte rahatsızlık meydana getirmez. Ama zamanla görüşte azalma oluşur. 

Katarakt ile başa çıkılması ilk zamanlarda güçlü ışık ve gözlük kullanımı ile olabilir. Ama eşitlenmemiş görüntü günlük aktiviteleri etkileyebilir ve katarakt ameliyatı olmanıza sebep olabilir. Katarakt ameliyatı he yaşta görülebilir, ancak ilerleyen yaş ana sebeptir. Katarakt ameliyatları güvenli ve başarılı bir biçimde günümüzde yapılmaktadır.

Belirtiler

Kataraktın belirtileri ve bulguları şöyledir:

• Bulanık görüş
• Gece görüşünde azalma
• Işığa karşı duyarlılık, ışık yansıması
• Kitap okurken veya günlük aktiviteler yapılırken daha parlak bir ışığa ihtiyaç duyulması
• Çift görme
• Gözlük numaralarının veya lens numaralarının sıklıkla değişmesi
• Renklerde soluklaşma, sarılaşma

 

İlk zamanlarda katarak gözünüzdeki merceğin sadece küçük bir kısmını etkiler ve bu durumdan dolayı görme  kaybından haberdar olmayabilirsiniz. Katarakt arttıkça mercekteki bulanıklık artar ve ışığın mercekten geçmesi gittikçe azalır. 

Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?

Eğer görüşünüzde herhangi bir değişiklik varsa doktorunuzdan randevu almalısınız. Eğer birden görüş kaybı yaşıyorsanız, çift  veya patlayan ışıklar görüyorsanız hemen doktorunuza başvurmalısınız.

Nedenler

Katarakt genellikle yaşlanmaya bağlı olarak veya yaralanmalar sonucunda gözünüzdeki lens dokusunun değişmesiyle oluşur. 

Diğer genetik sağlık sorunlarında katarakt oluşum riskini artırabilir. Katarakt aynı zamanda göz durumuna bağlı olarak, geçmişte yapılmış olan göz ameliyatlarından veya şeker hastalığı gibi durumlarda oluşabilir. Steroidli ilaçların uzun süreli kullanılmasında katarak oluşumunun sebeplerinden biri olabilir.

Katarakt Nasıl Oluşur?

Gözün renkli kısmı olan irisin arkasında, şeffaf, renksiz, damarsız bir yapı olan lens yer alır. Lensin görevi, gözde ışınların retina üzerinde görüntü oluşturmasını sağlamaktır. Normal gözde lens, şeffaf ve transparan bir görüntüye sahiptir ancak;çeşitli sebeplerle katarakt gelişmiş bir gözde şeffaflığını kaybederek opaklaşır. Bu durumda ışık ve görüntüler retinaya sağlıklı ulaşamaz ve bulanık görme olur. 

Yaş arttıkça göz içindeki lens daha az esnek, daha az transparan olur ve daha çok kalınlaşır. Katarakt arttıkça opaklaşma gittikçe artar ve lensin büyük bir parçasını kaplamaya başlar. Katarakt ışığın lensten geçişini engelleyerek cisimlerin retinaya ulaşarak görüntünün oluşumunu engeller. Böylelikle bulanık bir görüntü oluşur.

Katarakt genellikle iki gözde oluşur ancak eşit derecede olmayabilir. Tek gözdeki katarakt diğer göze göre daha önceden başlamış olabilir ve buda iki gözün görüşünde faklılıklara yol acar.

Katarakt Çeşitleri

Katarakt çeşitleri:

• Lensin tam merkezinde oluşan katarakt. (Nükleer Katarakt).  Nükleer katarakt sıklıkla görülen katarakt olup yakın görüşte düzelme olduğu bile hissedilebilir. Ancak zamanla gözünüzdeki lens sararmaya başlar ve görüşte bulanıklıklaşma oluşur. Yavaşça oluşan kataraklarta lens kahverengine bile dönüşebilir.  Gözünüzdeki lenste oluşan bu renk değişikliği  cisimlerin renklerini ayırmanızda zorlanmanıza sebep olur. 
• Lensin kenarlarında oluşan katarakt (Kortikal Katarakt). Kortikal katarakt lensin dış cephelerinde beyaz şeritler halinde oluşan katarakt türüdür. Yavaşça gelişerek lensin merkezine doğru ilerler ve bu da yayılan ışıkların lense ulaşmasını önler. 
• Lensin arka tarafını etkileyen katarakt (Posterior Subkapsüler Katarakt). Bu tür kataraklarda opaklaşan kısım genellikle lensin arka tarafı olup, ışığın girdiği bölümdür. Genellikle okumada zorlanmanıza sebep olur. Bunun yanında parlak ışıkta görüş azalmasına ve gece ışığında ışıkların saçılmasına sebep olur. En hızlı ilerleyen katarakt türüdür. 
• Doğuştan oluşan katarakt. Bazı insallar kataraktı olarak doğar bazen de çocukluk döneminde oluşur. Bu tür kataraktlar genetik olabildiği gibi enfeksiyon veya travma ile de oluşabilir. 

Yol açabileceği sorunlar

Kataraktın oluşumuna sebep olan faktörler:

• Yaşın artması
• Şeker hastalığı,
• Güneş ışığına fazlasıyla maruz kalmak
• Sigara
• Obezite
• Yüksek tansiyon
• Göz yaralanmaları veya enfeksiyonları
• Daha önceki göz ameliyatları
• Uzun süre kortikosteroid kullanımı
• Fazla alkol tüketimi

Korunma

Çalışmalar kataraktan korunmanın veya oluşumunun önlenmesini sağlayacak bir bulgu bulunmadığını göstermektedir.Ancak hekimlerin bazı önerileri katarakt oluşumunda yardımcı olabilir:

• Düzenli göz muayenesi. Göz muayenesi kataraktın oluşumunda erken tanı konmasında yardımcı olur.  Ne kadar sıklıkla muayene olmanız gerektiğini hekiminizden öğrenebilirsiniz.

• Sigarayı bırakmak. Doktorunuzdan nasıl sigara bırakacağınıza dair ip uçları alabilirsiniz. 
• Diğer sağlık problemlerinin takibi. Eğer şeker hastalığı veya başka bir hastalığınız varsa takibinin yapılması gerekmektedir.
• Düzenli bir beslenme, özellikle fazla miktarda sebze ve meyve tüketimi. Çeşitli sebze ve meyvelerden oluşan besin içeriği yüksek bir diet uygulanması. Sebze ve meyvelerde fazla miktarda antioksidant bulunması göz sağlığınızın korunmasına yardımcı olur. Çalışmalar antioksidant olarak kullanılan ilaçların katarktı önlediğini göstermemiştir. Ancak yapılan son çalışmalarda vitamin ve mineral açısından yüksek olan bir diet uygulandığında katarakt oluşum azalmaktadır.
• Güneş gözlüğü kullanımı. Güneşten yayılan ultraviyole ışıkları katarakt olşumuna sebep olur. Dışarı  çıkarken güneş gözlüğü kullanarak ultraviolet B ışıklarından korunmalısınız.  
• Alkol kulanımının azaltılması.  Fazla alkol kullanımı katarakt riskinin oluşumunu artırır. 

Teşhis

Doktorunuz daha önceki tibbi geçminişinize ve belirtilerinize bakarak, detaylı bir göz muayenesi ile teşhis koyabilir. Aşağıdaki testler kataraktın belirlenmesinde yardımcı olur:

• Görme keskinliği testi. Görme keskinliği testinde doktorunuz ne kadar iyi okuduğunuza ve seri okuduğunuza bakar. Test yapılırken tek göz kapatılarak diğer göze yapılır. Kart kulanarak veya cihaz ile küçük harfler kulanarak görmenizin 20/20 olup olmadığına bakılır.
• Slit-lamp muayenesi. Biomikroskop ile doktorunuz gözün önündeki yapıyı büyüterek görür. Mikroskopa slit lamp denmesinin sebebi çok şidettli bir ışık çizgisi vermesidir. Slit lamp ile kornea, iris, lens ve iris ile kornea arasındaki boşluk görünür. Slit lamp ile doktorunuz bu kısımları küçük kısımlar olarak görür ve  böylelikle küçüçük abnormal durumlar bile anlaşılır. 
• Retina muayenesi. Retina muayenesi yapmak için öncesinde doktorunuz göz damlası ile göz bebeklerinizi büyütür. Büyüterek gözünüzün arka kısmı retinasını daha kolay bir şekilde muayene edebilir. Slit lamp veya oftalmoskop adlı cihazları kullanarak doktorunuz muayene sırasında kataraktın belirtilerini saptar.

Tedavi

Gözlük kulanımında görüşünüz eğer halen düzelmiyorsa tek tedaviniz katarakt ameliyatıdır. 

Ne zaman katarakt ameliyatı olmalısınız?

Doktorunuz ile ameliyatın sizin için doğru olup olmadığını görüşmelisiniz. Çoğu doktor geneklikle katarakt ameliyatını gündelik aktiviteleriniz etkilendiğinde, okuma zorluğunda veya gece sürüşlerinde zorlandığınızda önerir.

Çoğu zaman kataraktın hemen ameliyat edilmesi gerekmez çünkü gözünüze bir zararı yoktur. Ancak şekeri olan hastalarda katarakt daha çabuk ilerler. 

Katarakt ameliyatını geçiktirmeniz görüşünüzün ne kadar düzeleceğini etkilemez bu yüzden daha sonrada katarakt ameliyatı olabilirsiniz. Doktorunuzdan yararları ve riskleri hakkında bilgi alabilirsiniz.

Eğer ameliyatı daha sonra düşünürseniz doktorunuz periyodik muayenelere devam etmenizi ve ne kadar sıklıkla olması gerektiğini söyeleyecektir. 

Katarakt ameliyatı sırasında ne olur?

Katarakt ameliyatı gözünüzdeki opaklaşmış doğal lensin çıkarılarak yerine yapay şefaf lensin takılmasıdır. Takılan yapay lense Göz İçi Lensi denir ve doğal lensiniz ile aynı konumda olarak takılır.

Bazı hastalarda sahip oldukları diğer göz hastalıklarından dolay yapay lensler kullanılamaz. Bu gibi durumlarda sadece katarakt temizlenerek gözlük kullanımı devam eder. 

Katarakt ameliyatları günübirlik ameliyatlar olduğundan dolayı hastane de yatış gerektirmez. Ameliyat sırasında göze lokal anestezi yapılır.

Katarakt ameliyatı genellikle güvenlidir ancak azda olsa enfeksiyon ve kanama riski taşır. Retina dekolmanı riskini de arttırabilir.

Ameliyat sonrasında birkaç günlük ağrı olacaktır. Tamamen iyileşme süreci yaklaşık sekiz haftadır. 

Yaşam tarzı / Evde yapılacaklar 

Ameliyat olmaya karar verene kadar yapmanız gerekenler;

• Gözlük numaranız veya lens numaralarınızın mümkün olduğunca doğru olmasına dikkat edin
• Okurken yetersiz kalıyorsanız büyüteç kullanın
• Evinizde daha fazla ışık olmasına dikkat edin
• Gün içerisinde dışarıya çıkarken kenarları geniş güneş gözlüklerini parlamalardan korunmak için kullanın
• Gece sürüşlerinizi azaltın